نماز... قنوت...

سلام. این هفته هم ادامه صحبت در مورد آیه 29 سوره فاطر رو داشتیم:

إِنَّ الَّذِینَ یتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیةً یرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ(فاطر/29)

کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارتی بی‌زیان و خالی از کساد را امید دارند. 

صحبت هایی در مورد تلاوت کتاب الهی و انفاق هفته های قبل انجام شده بود و این بار بیشتر روی "اقامه نماز" تمرکز کردیم.

ملیحه گفت در مورد معنی واژه نماز نظرات مختلفی هست. از ریشه‌ی «صلو» به معنی نرم شدن، انعطاف پذیر شدن و توجه کردن یا اگر صلاة را از ریشه ‍"صلٌ" در نظر بگیریم، یعنی صاف کردن و روشن کردن شراب، جدا کردن حبه از خاک به وسیله ریختن آب. کلمه "نماز" که به معنی "خم شدن و تعظیم کردن" بوده، معادل فارسی صلاة در نظر گرفته شده.

آیات مختلف و متعددی در قرآن به نماز اشاره کرده و در آیات زیادی کنار "زکات" یا انفاق" آورده شده:

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلَا هُمْ یحْزَنُونَ(البقرة/277)

کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است؛ و نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند.

الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ(الأنفال/3)

آنها که نماز را برپا می‌دارند؛ و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، انفاق می‌کنند.

قرآن توصیه می کنه از نماز محافظت کنیم. واژه هایی که با نماز استفاده میشه جای تامل داره چون برخلاف ما صحبتی از خوندن یا به جا آوردن نماز نیست بلکه صحبت از برپاداشتن و محافظت از اونه.

وَالَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ یحَافِظُونَ(المؤمنون/9)

و آنها که بر نمازهایشان مواظبت می‌نمایند؛

که این محافظت و اقامه کردن زمانی حاصل میشه که "قانت" یعنی "مطیع" در این محضر حاضر بشیم و حس " آماده به فرمان " بودن داشته باشیم:

حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِینَ(البقرة/238)

در انجام همه نمازها و نماز وسطی کوشا باشید! و از روی خضوع و اطاعت، برای خدا بپاخیزید!

و توصیه هایی در مورد شرایط نزدیک شدن به نماز داره! در خطاب به فرد با ایمان (نه مسلمان) میگه باید متوجه باشید چی میگین تا به نماز نزدیک بشید:

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ ...(النساء/43)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می‌گویید...

و البته نتیجه ی ضایع کردن نماز یعنی بی اثر و بی فایده کردن نماز رو گوشزد می کنه:

فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یلْقَوْنَ غَیا(مریم/59)

اما پس از آنان، فرزندان ناشایسته‌ای روی کار آمدند که نماز را تباه کردند، و از شهوات پیروی نمودند؛ و بزودی گمراهی خود را خواهند دید!

و هشدار میده در مورد نماز حتی به سهو دچار غفلت نشیم:

فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ(الماعون/4) الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ(الماعون/5)

پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سهل‌انگاری می‌کنند.

نماز بهمون معیار شناسایی افراد رو میده! "منافق" کسیه که در وجودش شوق و رغبتی به نماز نداره بلکه با کسالت طرف نماز میره و هدفش فقط نمایشه!

إِنَّ الْمُنَافِقِینَ یخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا کُسَالَى یرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا یذْکُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِیلًا(النساء/142)

منافقان می‌خواهند خدا را فریب دهند؛ در حالی که او آنها را فریب می‌دهد؛ و هنگامی که به نماز برمی‌خیزند، با کسالت برمی‌خیزند؛ و در برابر مردم ریا می‌کنند؛ و خدا را جز اندکی یاد نمی‌نمایند!

و راهنمای واقعی ما کسی است که نمازش بهش میگه چطور رفتار کنه:

إِنَّمَا وَلِیکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ(المائدة/55)

سرپرست و ولی شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا می‌دارند، و در حال رکوع، زکات می‌دهند.

نماز حرکتی با جهت الهی و یادآوری همیشه با خدا بودنه که باید در همه لحظه هامون امتداد پیدا کنه:

فَإِذَا قَضَیتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِکُمْ ...(النساء/103)

و هنگامی که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده و نشسته و در حالی که به پهلو خوابیده‌اید...

نماز مرتب همراه با "صبوری" و "استقامت" ذکر شده و به نظر میرسه این حرکت دارای چنان اثر عمیقی در ظاهر و محتوای زندگیست که رسیدن به اون، نیازمند شکیبایی فراوان است: 

وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیةً وَیدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیئَةَ أُولَئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ(الرعد/22)

و آنها که بخاطر ذات پروردگارشان شکیبایی می‌کنند؛ و نماز را برپا می‌دارند؛ و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند؛ و با حسنات، سیئات را از میان می‌برند؛ پایان نیک سرای دیگر، از آن آنهاست.

الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَالصَّابِرِینَ عَلَى مَا أَصَابَهُمْ وَالْمُقِیمِی الصَّلَاةِ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ(الحج/35)

همانها که چون نام خدا برده می‌شود، دلهایشان پر از خوف می‌گردد؛ و شکیبایان در برابر مصیبتهایی که به آنان می‌رسد؛ و آنها که نماز را برپا می‌دارند، و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند.

لیلا تاکید میکرد این صبر و مداومت باعث میشه اثرات نماز ظاهر بشه و دوری از زشتی ها رو به دنبال داشته باشه:

اتْلُ مَا أُوحِی إِلَیکَ مِنَ الْکِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ یعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ(العنکبوت/45)

آنچه را از کتاب به تو وحی شده تلاوت کن، و نماز را برپا دار، که نماز از زشتیها و گناه بازمی‌دارد، و یاد خدا بزرگتر است؛ و خداوند می‌داند شما چه کارهایی انجام می‌دهید!

تا اینکه نمازگزار که وجودش دچار خشوع یعنی دگرگونی شده، این صبر و نماز میشه عصای دستش و میتونه ازش کمک بگیره!

  وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ(البقرة/45)

از صبر و نماز یاری جوئید؛ و این کار، جز برای خاشعان، گران است.

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ(البقرة/153)

ای افرادی که ایمان آورده‌اید! از صبر و نماز، کمک بگیرید! خداوند با صابران است.

جالبه که فرستاده های خدا نزدیکانشون رو به نماز "امر" می کنند در حالیکه ما اگه بخوایم عزیزامون یا بچه هامون رو نصیحت و توصیه کنیم، اولویت هاش رو موارد دیگه ای میدونیم تا از همسن و سال هاش عقب نمونه و آینده روشنی داشته باشه!

وَکَانَ یأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ وَکَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیا(مریم/55)

او همواره خانواده‌اش را به نماز و زکات فرمان می‌داد؛ و همواره مورد رضایت پروردگارش بود.

و توصیه میکنه غیر از توصیه کردن، شکیبایی داشته باش:

وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیهَا لَا نَسْأَلُکَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُکَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى(طه/132)

خانواده خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش! از تو روزی نمی‌خواهیم؛ ما به تو روزی می‌دهیم؛ و عاقبت نیک برای تقواست!

و این افراد آرزو دارن خودشون و نسلشون از نمازگزاران باشند:

رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّیتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ(الإبراهیم/40)

پروردگارا: مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نیز چنین فرما)، پروردگارا: دعای مرا بپذیر!

وَجَعَلَنِی مُبَارَکًا أَینَ مَا کُنْتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیا(مریم/31)

و مرا -هر جا که باشم- وجودی پربرکت قرار داده؛ و تا زمانی که زنده‌ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است!

روی آیات نماز خیلی صحبت کردیم و اینکه اثرات نماز چگونه میتونه رفتارهامون رو تحت تاثیر قرار بده یا انفاق و صبر رو یادمون بده. دیگران رو چگونه میتونیم تشویق بکنیم این تغییرات رو با نماز در وجود خودشون و در زندگی شون ایجاد کنن. چطوری صبر و استقامت باعث میشه برپادارنده ی واقعی نماز باشیم و نماز یکی از آرزوهای ما در مورد خودمون یا عزیزانمون بشه! الهه درباره دقت در شیوه ی امر کردن به نماز گفت و اینکه با محافظت از نماز، چه وقتایی میتونه به کمکمون بیاد و راه رو نشون بده! هاجر و زینب هم روایاتی رو در مورد نماز خوندن که به فهم بهتر آیات کمک می کرد.

توی صحبتای متفرقه ای که داشتیم، مژگان در جواب سوال زهرا و برای مثال سختی هایی که در رفتار خداپسندانه وجود داره، گفت مثلاً آدم نمی تونه رابطه هاشو بر اساس راحتی و سود خودش تنظیم کنه بلکه به فرمان خدا گاهی باید با کسانی که براش سخته مهربون باشه و آدما رو به خاطر خدا دوست داشته باشه نه به خاطر خوشی یا فایده ای که این رابطه براش داره...